Marks Döndü! / Tarih Üzerine Bir Oyun

– Howard Zinn ?Ben hem öldüm, hem ölmedim, işte size diyalektik?

Amerikalı tarihçi Howard Zinn’in kaleme aldığı “Marks Döndü! / Tarih Üzerine Bir Oyun” (Marx in Soho A Play on History South End Press, 1999) adlı tek kişilik oyunda kendini savunmak üzere dünyaya geri dönen Karl Marks “sadece yorumlayan değil dünyayı değiştiren” bir düşünür olmasının yani sıra gündelik yaşamı içinde, özellikle karısı Jenny ve en küçük kızı Eleanor ile ilişkileri çerçevesinde karşımıza geliyor.
Kendi öngörüleri ve iddialarıyla yüzleşen Marks ölümünden sonra sosyalizmin başına gelenleri de değerlendiriyor. Ama elbette esas olarak son yıllarda kendisiyle fazlasıyla uğraşanlarla, kapitalizmin “ebedi zaferi”ni ilan ederken O’nu bir kez daha, bir kez daha ölüme mahkum etmeye çalışanlarla uğraşıyor.
Eğlenceli olduğu kadar öğretici ve düşündürücü bu oyunda kendini parlak bir şekilde savunan Marks sonunda tekrar geldiği yere dönecektir…
Bu kitapla ve Zinn’le ilgili olarak Elizabeth Martinez söyle diyor:
“Howard Zinn neredeyse tek başına Amerika Birleşik Devletleri tarihini halkın bakış açısıyla inceleyerek popüler hale getirdi. O, bizleri eğitmek için durmadan yeni yollar buluyor. İşte şimdi de karşımıza, Marks Döndü! ile çıkıyor. Bu oyunda mizahla karışık sağlam bilgiler, keskin bir politika ve katıksız bir keyif var. Doğrusu Zinn tam bir ulusal hazine!”

Howard Zinn’in Marks Döndü! / Tarih Üzerine Bir Oyun’unu Dostlar Tiyatrosu, 2009 yılında Marks?ın Dönüşü? oyunuyla izleyicisiyle buluşturdu. Howard Zinn?in kaleme aldığı, Özüm Özgülgen?in çevirdiği ve Genco Erkal?ın yönetip oynadığı ?Marks?ın Dönüşü? adlı oyun, krizle sarsılan kapitalist sistemi Karl Marks?ın bakış açısıyla tiyatro sahnesinde sorguluyor.
ABD finans piyasalarında başlayan ve ardından tüm dünyaya yayılan küresel kriz, kapitalizmin temel tezlerinin yeniden sorgulanmasına neden oldu. ?Marks?ın Dönüşü? oyunu, Marks?ın 19. yüzyılda getirdiği kapitalizmin eleştirisinin günümüzde de temelde hala geçerli olduğunu gösteriyor. 19. yüzyılda Londra Soho?da yaşayan Marks, günümüzde New York Soho?da yaşıyor. İçinde yaşadığımız dönemin ve Marks?ın yaşadığı dönemin birbiri içine geçecek şekilde yazıldığı oyunla o zamanları aydınlatmanın yanı sıra bugünlere ve bizim bulunduğumuz yere ışık tutmak amaçlanıyor. Genco Erkal?ın yönetip, oynadığı tek kişilik oyunda, Marks?ın eşi Jenny, kızı Eleanor, dostu Engels ve siyasi rakibi Bakunin gibi karakterlerle ilgili değerlendirmeleri önemli bir yer tutuyor. Marks, yaşamıyla ilgili olaylar, Jenny?yle yaptığı evlilik, Londra?ya sürülmesi, üç çocuğunun ölmesi, zamanın politik çatışmaları, İrlanda?nın İngiltere?ye karşı direnişi, Avrupa?daki 1848 devrimleri, Komünist Hareket, Paris Komünü olayları hakkında konuşuyor.

Kitabın Künyesi
Howard Zinn
Marks Döndü / Tarih Üzerine Bir Oyun
Özgün Adı: Markx in Soho A Play on History South End Press
Çeviren: Özüm Özgülgen
Yayınevi: Aykırı
59 sayfa, Baskı Tarihi: 2002

Howard Zinn Hayatı
( d. 24 Ağustos 1922 – ), Savaş karşıtı ABD’li muhalif tarihçi ve akademisyen. A People’s History of the United States isimli kitabı Türkçeye Öteki Amerika adıyla çevrilmiştir. Ayrıca tek kişilik Marx Döndü adlı oyunun yazarıdır.

Boston Üniversitesi onursal profesörü olan Howard Zinn 24 Ağustos 1922?de New York, Brooklyn?de bir fabrika işçisinin oğlu olarak dünyaya geldi. Gençlik yıllarında üç yıl tersane işçiliği yapan Zinn, II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan Hava Kuvvetleri?ne katılmış ve madalya kazanmış bir savaş gazisidir. Ordudan ayrıldıktan sonra New York Üniversitesi?ni bitirdi; ardından Colombia Üniversitesi?nde tarih doktorası yaptı. Daha sonra sırasıyla Atlanta Spelman Koleji ve Boston Üniversitesi?nde dersler verdi. Doktora sonrası çalışmalarını Harvard Üniversitesi?nde yapan Howard Zinn, Paris ve Bologna Üniversitelerinde konuk profesör olarak bulundu.
70′lerde Vietnam Savaşı’nı 80′lerde Latin Amerika’da uygulanan A.B.D politikalarını ve 90′da Körfez Savaşı’nı en etkili şekilde eleştiren ve bu politikaların eleştirildiği eylemlerin içinde bizzat yer alan bir akademisyendir.

“MARKS’ın DÖNÜŞÜ” oyununun yazarı Howard Zinn, düşünürlerin kişisel yaşamlarını araştırdığı dönemde, 20. yüzyılın ilk yarısında ABD ve Avrupa’da anarşist görüşün yayılmasında, gelişmesinde büyük bir rol alan Emma Goldman üzerine yazdığı oyunla ilgili aldığı olumlu değerlendirmeler sonrası tiyatro dünyasına adım attı ve Karl Marks?la ilgili bir oyun yazmaya karar verdi. Marks?ı, çok az kişinin bildiği bir şekilde, karısına ve çocuklarına bakmak için uğraşıp didinen bir aile babası olarak göstermek istedi. Yazdığı oyunla Marks?ın Almanya?da başlayan ve Londra?ya uzanan hayat hikayesini, tutkulu ve kendini davaya adamış devrimci yönünü gösterdi.

Aldığı Ödüller
* Thomas Merton Ödülü
* Albert Beveridge Ödülü
* Eugene V. Debs Ödülü
* Upton Sinclair
* Lannan Edebiyat Ödülü

Başlıca Eserleri

? LaGuardia in Congress (Cornell University Press, 1959)
? Vietnam: The Logic of Withdrawal (Beacon, 1967)
? Disobedience and Democracy: Nine Fallacies on Law and Order (Random House, 1968)
? The Politics of History (Beacon, 1970)
? Postwar America, 1945-1971 (Bobbs-Merrill, 1973)
? A People?s History of the United States (Harper&Row, 1980) (Türkçesi: Öteki Amerika, Aykırı Yayınevi, 2005)
? Declarations of Independence: Cross Examining American Ideology (Harper Collins, 1990) (Olive Branch Ödülü, 1991)
? Failure to Quit: Reflections of an Optimistic Historian (Common Courage Press, 1993)
? The Zinn Reader (Seven Stories Press, 1997)
? The Future of History (Common Courage Press, 1999)
? Terrorism and War (Seven Stories Press, 2002)
? The People Speak: American Voices, Some Famous, Some Little Known (Harper Prennial, 2004)
? You Can?t be Neutral on a Moving Train: A Personal History of our Times (Otobiyografi, 1994)
? Marx in Soho (Oyun, 1999 Türkçesi: Marks Döndü, Aykırı Yayınevi)
? Emma (Oyun, 2002).