Henri Lefebvre
Özgün Adı : Critique
de la vie quotidienne, Tome: 2 - Fondements d’une sociologie de la
quotidienneté
Çeviren : Işık
Ergüden
Henri Lefebvre
iktidar ilişkilerinin, meta fetişizminin ve yabancılaşmanın her gün yeniden
üretildiği, buna rağmen değişimin ve devrimlerin gerçek temeli olmaya devam
eden gündelik hayatın eleştirisine odaklandığı üç ciltlik çalışmasının Giriş
niteliğindeki ilk cildinin ardından, Gündelik Hayat Sosyolojisinin Temelleri
isimli bu ikinci ciltte, konuyu incelemek için gereken yöntem ve teorik
kategorileri ele alıyor.
İhtiyaçlar ve
arzu, düş ve gerçeklik gibi kavramları tartışan Lefebvre, insanların gündelik
hayatın sınırlarını ancak devrim anlarında parçalayarak yaşantılarını tarih sahnesine
çıkardıklarını, fakat tarihin ve yaşantının denk düştüğü bu momentler dışında
gündelik yaşamın kendi içine kapandığını söylüyor. “Dolayısıyla, gündelik hayatı yaşamın kısa
kenarı, mütevazı ve iğrenç öğesi olarak mı tarif edeceğiz?” diye soran düşünür,
daha bütünlüklü bir bakış açısının peşinde, “parçalı bilimler”, felsefeciler,
tarihçiler, döneminin yapısalcıları, kültürcüleri ve siyaset bilimcileri ile de
tartışıyor. Yabancılaşma, fetişizm gibi meselelere canlılık kazandırdığı bu
çalışmasıyla Lefebvre, yalnızca teorinin merkezine gündelik hayatı koymakla
kalmıyor, onun aracılığıyla bu disiplinlerin parçalı kavrayışlarını da
eleştiriyor. Radikal politika ve sosyal bilimlerin merkezine mekan ve kent
sorununu yerleştirdiği için günümüzde daha fazla dikkat çeken Lefebvre’in
kuramı kadar, ’68 Hareketinde etkin olan düşünce ve eleştirilerin de izi
sürülebiliyor.
HENRI LEFEBVRE,
1901’de Fransa’da doğdu. Sorbonne’da felsefe eğitimi aldı. 1924 yılında
katıldığı “Philosophies” topluluğunda birlikte çalıştığı Politzer, Friedmann,
Nizan gibi düşünürlerle birlikte 1928 yılında Fransız Komünist Partisi üyesi
oldu. 1940’da Fransız Direnişine katıldı. 1958’de Komünist Parti’den ihraç
edilmesinin ardından, Strasburg Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olduğu yıllarda
Sitüasyonistlerle ilişki kurdu. 1947 yılında kaleme aldığı üç ciltlik Gündelik
Hayatın Eleştirisi (Türkçesi: Işık Ergüden, Sel Yayıncılık, 2012) başlangıçta
sessizlikle karşılansa da ilerleyen yıllarda birçok çevrede güçlü bir
entelektüel etki yarattı. Lefebvre, bu çalışmasının yanı sıra, mekan konusunu
toplumsal analizin, Marksist felsefe ve sol siyasetin gündemine taşıyan ilk
düşünürlerdendir; metinlerine son yıllarda giderek daha fazla referans
verilmesinin nedeni de budur. Kentsel Devrim (1970) ve 1974 yılında yayımlanan
La production de l’espace (yayın programımızdadır) 2. Dünya Savaşı’nın ardından
bu alanda yapılan ilk kayda değer çalışmalar olduğu kadar güncel önemi giderek
artan iki temel eserdir. 20. yüzyılın bu önemli düşünürü, 1991 yılında Paris’te
öldü.